Tuần trước, ở khúc cuối của một phiên coach, mình có dặn dò bạn khách hàng rằng nếu bạn cảm thấy quá choáng ngợp trước một tình huống thì nên tìm một cái "neo cảm xúc" tích cực, và sử dụng cái neo đó để đưa bản thân trở về vùng an toàn. Thú thật thì cái neo cảm xúc này lúc nào cũng khiến mình liên tưởng tới phép gọi Thần Hộ Mệnh hiện lên trong Harry Potter.
Nhìn chung, neo cảm xúc (emotional anchor) là một tín hiệu kích hoạt tiềm thức của chúng ta, giúp chúng ta có thể trải nghiệm lại một tình huống hoặc trạng thái nào đó. Neo cảm xúc được chia thành các loại như neo trực quan (gợi cảm xúc qua hình ảnh, màu sắc, biểu tượng,...), neo thính giác (gợi cảm xúc qua âm thanh như bài hát, giai điệu, giọng nói, tiếng động,...), neo động học (bao gồm xúc giác, mùi và vị...)
Ví dụ, trong phim Chú chuột đầu bếp Ratatouille, món ăn rau củ hầm truyền thống của Pháp, dân dã đến mức "tầm thường" mà chú chuột Remy nấu đã làm hài lòng nhà phê bình ẩm thực khó tính nhất - ông Anton Ego. Món ăn này gợi cho Anton Ego nhớ lại món ăn mà mẹ ông nấu khi ông còn nhỏ, khơi lại những cảm xúc háo hức và ấm cúng trong tuổi thơ của ông. Mùi hương và vị của món ăn rau củ hầm Ratatouille đã trở thành một cái neo cảm xúc của Anton Ego, khiến cho ông từ đó trở thành khách hàng trung thành của quán La Ratatouille mà Linguini mở ra sau này - không phải vì món ăn đó quá ngon, mà vì ông muốn được trải nghiệm lại những cảm xúc háo hức và ấm cúng của tuổi thơ một lần nữa.
Để có thể sử dụng được neo cảm xúc, trước tiên bạn phải xác định trạng thái hoặc cảm xúc nào bạn muốn "neo", nghĩa là tìm ra một hình ảnh/âm thanh/chuyển động nào đó gắn bó với cảm xúc ấy. Sau đó, khi muốn gợi cảm xúc này lên, bạn sẽ hình dung ra hình ảnh/nghe lại âm thanh/lặp lại chuyển động liên kết với cảm xúc đó. Ví dụ, bạn từng ở trong một trạng thái vô cùng vui vẻ và phấn khích khi nghe thấy một bài hát. Từ đó, mỗi khi bạn cảm thấy tâm trạng đi xuống, bạn bật lại bài hát này lên, gợi nhớ bản thân về những cảm xúc vui vẻ của mình khi ấy và đưa tâm trạng tốt lên trở lại.
Trong Harry Potter, có một bùa chú gọi Thần Hộ Mệnh (Patronus) để kêu gọi sự bảo vệ và ánh sáng trước sự tấn công của Giám Ngục Azkaban. Giám ngục Azkaban trong câu chuyện là một phép ẩn dụ cho căn bệnh trầm cảm, nỗi lo âu, sự sợ hãi và u sầu. Giám ngục Azkaban không có mặt mũi, không dáng vóc, không sinh khí nhưng vẫn tồn tại và quan trọng nhất, không-thể-chết. Giám ngục có một vũ khí tấn công, đó chính là "Nụ hôn Giám ngục" - có khả năng rút hết mọi ký ức hạnh phúc và bao phủ đối tượng bằng những ký ức tăm tối nhất của người đó. Cảm giác kinh khủng này được thể hiện qua một câu nói của Ron khi cậu tình cờ chạm trán Giám ngục trên chuyến tàu đến trường: "Harry à, tớ thấy như mình không bao giờ có thể vui được nữa".
Để chống lại Giám ngục có một cách, đó chính là sử dụng bùa chú Thần Hộ Mệnh - "Expecto Patronum" - câu thần chú của hạnh phúc. Câu thần chú này chỉ có thể thực hiện khi người sử dụng tưởng tượng lại về khoảnh khắc hạnh phúc nhất đời mình. Khoảnh khắc này không cần phải là niềm vui một cách thuần khiết, mà thậm chí nó có thể đan xen cả những đau đớn, tiếc nuối, nhưng nó cần đủ mạnh mẽ, và đủ khiến cho người ta cảm thấy sự tồn tại của mình có ý nghĩa.
Harry đã chọn ký ức để gọi Thần Hộ Mệnh là lần đầu tiên cậu được nhìn thấy cha mẹ mình trong gương thần và cảm giác được sự đoàn tụ của gia đình. Niềm hạnh phúc mà ký ức ấy mang lại cho Harry là cảm xúc vô cùng mãnh liệt, tràn ngập tình yêu thương, đủ khả năng lấp đầy và sự trống rỗng và soi sáng những ký ức tối tăm mà Giám ngục muốn gây ra cho cậu. Và những ký ức này chính là bùa chú cứu giúp cậu chống lại bọn Giám ngục bủa vây để trực chờ hút lấy linh hồn của cậu và chú Sirius khi cả hai gục ngã bên bờ sông.
Mình thấy, cách mà các phù thuỷ trong Harry Potter gọi ra Thần Hộ Mệnh giống như khi chúng ta sử dụng một mỏ neo cảm xúc. Trước những tình huống khó khăn, con người ta dễ rơi vào sự lo âu, sợ hãi, choáng ngợp và bất an. Chúng ta sẽ cố đi tìm một cái neo cảm xúc để giữ bản thân mình lại trên một con dốc mà mình đang lao tuột xuống, giống như cái cách mà Harry cố bám trụ vào ký ức đoàn tụ với cha mẹ để gọi Thần Hộ Mệnh hiện lên, che chở cho cậu khỏi những đau khổ, mất mát mà Giám ngục kéo đến.
Trong thế giới phù thuỷ của Harry Potter, Thần Hộ Mệnh của mỗi người có hình dáng và những tính cách riêng biệt. Người thì có Thần Hộ Mệnh là con hươu, người thì có con thỏ, con chó, con mèo... Điều này thể hiện sự đa dạng và cá nhân hóa trong việc tìm ra những cái neo cảm xúc cho riêng mình. Ký ức hạnh phúc của mình sẽ khác với ký ức hạnh phúc của bạn. Chẳng có một công thức chung nào để cả mình với bạn cùng chống lại nghịch cảnh mà mỗi người trải qua. Đây là một hành trình "vừa đi vừa mò."
Thế nhưng, chỉ cần bạn có niềm tin và tình yêu thương ở bên trong, cộng với việc thực hành "neo" cảm xúc liên tục trong đời sống - như cái cách Harry Potter phải đứng trước hình ảnh của Giám ngục Azkaban và thực hành gọi Thần Hộ Mệnh vô số lần thì mới thành công - bạn sẽ dần kiểm soát được cảm xúc trong những tình huống phức tạp, đa dạng của cuộc sống.
Đừng tìm Thần Hộ Mệnh đâu đó ngoài kia. Điều quan trọng nhất là bạn hiểu rằng Thần Hộ Mệnh của bạn rốt cuộc vẫn phải đến từ bên trong bạn. Kể cả họ có được đại diện bởi một người nào đấy, vẫn là xuất phát từ những ký ức và cảm giác mà họ từng mang lại cho bạn thôi.
Để vững bước trên hành trình thấu hiểu bản thân và làm bạn với chính mình, bạn có thể tham khảo lộ trình khai vấn Confidence Coaching với mình nhé!
Coach Trần Mai Anh